Trong thế giới blockchain, chi phí gas (gas fee) là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng trực tiếp đến trải nghiệm người dùng và hiệu quả vận hành của smart contract.
Một hàm nếu tốn quá nhiều gas có thể:
- Khiến người dùng từ chối tương tác vì phí cao.
- Dễ gây lỗi out-of-gas trong giao dịch.
- Khó tích hợp vào dự án lớn hoặc batch transaction.
Vì vậy, trong quá trình QA smart contract, bước kiểm thử phí gas là bắt buộc. Bài viết này sẽ hướng dẫn bạn quy trình kiểm thử gas chuẩn chỉnh, kèm công cụ và những lỗi phổ biến cần tránh khi lập trình bằng Solidity.
Table of Contents
Mục Tiêu Của Kiểm Thử Gas
- Đo lường lượng gas tiêu tốn của từng function trong contract.
- Phát hiện các đoạn code quá tốn tài nguyên.
- Tối ưu code Solidity để giảm chi phí vận hành.
- So sánh gas trước/sau khi refactor.
Các Bước Kiểm Thử Gas Cho Smart Contract
Bước 1: Viết Unit Test Có Ghi Nhận Gas
Dùng framework như Hardhat hoặc Foundry để đo gas trực tiếp khi gọi function.
Ví dụ với Hardhat:
Cài plugin:
bashnpm install hardhat-gas-reporter --save-dev
Cấu hình trong hardhat.config.js:
js
arequire("hardhat-gas-reporter");
module.exports = {
gasReporter: {
enabled: true,
currency: 'USD',
gasPrice: 100,
}
};
Sau đó chạy test:
bashnpx hardhat test
Kết quả sẽ hiển thị lượng gas tiêu thụ từng hàm:
javadeposit
✔ should work (34567 gas)
Với Foundry:
bashforge test --gas-report
Bước 2: Phân Tích Function Tốn Gas
Xác định:
- Function nào là hot path (được gọi thường xuyên).
- Function nào chỉ được gọi 1 lần (deploy, config…).
Tập trung tối ưu những function sau:
transfer(),deposit(),stake(),claimReward()- Các function có loop, tính toán, hoặc storage writes.
Bước 3: Tối Ưu Mã Solidity
Một số mẹo tối ưu gas:
| Vấn đề | Cách tối ưu |
|---|---|
| Ghi vào storage nhiều lần | Đọc ra memory, xử lý, rồi ghi lại 1 lần |
| Loop qua mảng dài | Tránh, hoặc giới hạn bằng require |
Dùng uint thay uint256 trong local variable | Giảm phí gas |
| Gọi contract khác nhiều lần | Gom lại thành 1 lần nếu có thể |
| Event log quá dài | Chỉ emit dữ liệu cần thiết |
💡 Ngoài ra, ưu tiên calldata thay vì memory khi truyền mảng vào function nếu có thể.
Bước 4: Benchmark Sau Khi Refactor
Sau khi tối ưu code, chạy lại test để so sánh:
- Trước và sau refactor.
- Giữa các function tương tự.
Nếu dùng Foundry:
bashforge snapshot
→ tạo bản snapshot gas để tracking về sau.
Bước 5: Kiểm Tra Edge-case (Gas Spike)
Một số function chỉ tốn gas khi:
- Mảng quá dài.
- Có quá nhiều người stake cùng lúc.
- Người dùng tương tác sau thời gian dài (claim reward cộng dồn).
👉 Tạo test case đặc biệt để đo gas khi hệ thống ở trạng thái nặng.
Lỗi Thường Gặp Khi Không Kiểm Thử Gas
| Lỗi | Hậu quả |
|---|---|
| Không giới hạn vòng lặp | Out-of-gas khi có nhiều người dùng |
| Viết dữ liệu nhiều lần vào storage | Tăng phí gas không cần thiết |
| Emit quá nhiều event | Giao dịch đắt đỏ, khó kiểm tra |
Dùng require nặng | Gas fail trước cả khi đến core logic |
| Không test tình huống dữ liệu lớn | Bị lỗi khi hệ thống mở rộng thật sự |
Công Cụ Kiểm Thử Gas Phổ Biến
| Tên công cụ | Mục đích |
|---|---|
| Hardhat Gas Reporter | Đo gas từng hàm, kèm quy đổi USD |
| Foundry + Snapshot | Kiểm thử, ghi nhận gas, so sánh refactor |
| Tenderly | Phân tích transaction & gas trực quan |
| Remix IDE (gas estimate) | Ước tính gas nhanh, không code test |
Checklist Kiểm Thử Phí Gas
✅ Viết test đo gas cho tất cả function chính
✅ Tối ưu các function gọi nhiều
✅ Tránh dùng vòng lặp không giới hạn
✅ Benchmark lại sau khi sửa code
✅ Test gas trong tình huống edge-case
✅ Lưu báo cáo gas để so sánh định kỳ
Kết Luận
Gas fee là thứ không ai thích trả cao, nhất là trên các chain đắt đỏ như Ethereum. Vì vậy, việc kiểm thử và tối ưu gas cho smart contract Solidity nên được đưa vào quy trình QA từ sớm.
Không chỉ giúp tiết kiệm chi phí cho người dùng, tối ưu gas còn giúp smart contract vận hành mượt hơn, ít lỗi hơn, và sẵn sàng mở rộng quy mô.
Quay lại bài viết Tìm hiểu đầy đủ quy trình các bước kiểm thử smart contract.
Digital Marketing Specialist