Rug Pull là gì? Bí mật đằng sau những vụ lừa đảo triệu đô

Tags: kiến thức, rug pull, scam

Thị trường tiền điện tử là một sân chơi đầy tiềm năng nhưng cũng tiềm ẩn vô số rủi ro, và “rug pull” chính là một trong những mối đe dọa lớn nhất đối với nhà đầu tư. Bạn có bao giờ đầu tư vào một dự án crypto tiềm năng, nhưng chỉ sau một đêm, giá trị tài sản của mình bỗng dưng “bốc hơi” không dấu vết? Đó có thể là một vụ rug pull – chiêu trò lừa đảo khiến không ít nhà đầu tư trắng tay. Nếu bạn đang quan tâm đến thị trường crypto, bạn sẽ cần đọc bài viết này để hiểu rug pull là gì và cách phòng tránh những rủi ro không đáng có. 

1. Rug pull là gì? 

Trong thế giới tiền điện tử đang phát triển mạnh mẽ, cụm từ “rug pull” ngày càng trở nên quen thuộc với các nhà đầu tư. Vậy rug pull là gì? Đây là một hình thức lừa đảo phổ biến trong thị trường crypto, đặc biệt là ở các lĩnh vực như DeFi (tài chính phi tập trung) và NFT (token không thể thay thế). Rug pull xảy ra khi các nhà phát triển dự án đột ngột rút toàn bộ thanh khoản, khiến giá trị tài sản mà nhà đầu tư nắm giữ lao dốc xuống mức gần như bằng 0. Hiện tượng này không chỉ gây thiệt hại tài chính mà còn làm giảm niềm tin vào tiềm năng của công nghệ blockchain.

Thuật ngữ “rug pull” bắt nguồn từ thành ngữ tiếng Anh “to pull the rug out from under someone”, nghĩa là kéo tấm thảm ra khỏi chân một người, khiến họ mất thăng bằng và ngã nhào. Trong bối cảnh tiền điện tử, rug pull diễn tả hành vi tương tự: các nhà phát triển “kéo” thanh khoản ra khỏi dự án, để lại nhà đầu tư trong tình trạng hoang mang và mất mát. Với sự gia tăng của các dự án mới trong thị trường crypto, rug pull đã trở thành một mối đe dọa lớn mà bất kỳ ai tham gia cũng cần hiểu rõ.

Rug pull bắt nguồn từ thành ngữ tiếng Anh “to pull the rug out from under someone”

2. Rug pull hoạt động như thế nào?

Để hiểu sâu hơn rug pull là gì, chúng ta cần phân tích cách thức mà những kẻ lừa đảo triển khai kế hoạch của mình. Quy trình này thường được xây dựng một cách có hệ thống, tận dụng cả công nghệ lẫn tâm lý học để đánh lừa nhà đầu tư.

Bước 1: Tạo dự án và token giả mạo

Đầu tiên, đội ngũ lừa đảo tạo ra một dự án với một loại token hoặc tài sản số mới, thường thông qua hợp đồng thông minh (smart contract) trên các blockchain như Ethereum hoặc Binance Smart Chain. Họ đặt tên token nghe hấp dẫn, đôi khi gắn liền với các xu hướng nóng như phim ảnh, trò chơi hoặc meme để thu hút sự chú ý. Ví dụ, dự án Squid Game đã lợi dụng sức hút của bộ phim Netflix cùng tên để tạo ấn tượng ban đầu.

Bước 2: Đưa token vào pool thanh khoản

Sau khi phát hành token, dự án sẽ đưa nó vào một pool thanh khoản trên các sàn phi tập trung (DEX) như Uniswap hoặc PancakeSwap. Token này được ghép cặp với các loại tiền điện tử lớn như ETH, BTC hoặc BNB để tạo giá trị ban đầu. Giai đoạn này nhằm đánh lừa nhà đầu tư rằng token có tiềm năng tăng trưởng thực sự.

Bước 3: Thổi phồng giá trị

Tiếp theo, đội ngũ sử dụng các chiến thuật tiếp thị rầm rộ để đẩy giá token lên cao. Họ có thể thuê KOL (người ảnh hưởng), chạy quảng cáo trên mạng xã hội, hoặc thậm chí giả mạo sự ủng hộ từ các quỹ đầu tư lớn. Mục tiêu là tạo ra cơn sốt FOMO (sợ bỏ lỡ cơ hội), khiến nhà đầu tư vội vàng đổ tiền vào mà không kiểm tra kỹ. Trong trường hợp Squid Game, giá token tăng 23 triệu % chỉ trong một tuần nhờ chiến dịch quảng bá khéo léo.

Bước 4: Rút thanh khoản và bỏ trốn

Khi đã thu hút đủ lượng người tham gia và giá đạt đỉnh, đội ngũ dự án thực hiện hành vi rút thanh khoản. Có hai cách chính: “fast rug pull” – rút toàn bộ tiền trong chớp mắt, khiến giá về 0 gần như ngay lập tức, và “slow rug pull” – rút từ từ qua nhiều ngày để tránh bị phát hiện. Dù bằng cách nào, kết quả cuối cùng là nhà đầu tư mất trắng, còn kẻ lừa đảo bỏ túi hàng triệu USD.

3. Tác động của rug pull đến thị trường crypto

Rug pull không chỉ là cơn ác mộng của nhà đầu tư cá nhân mà còn gây tổn hại nghiêm trọng đến toàn bộ thị trường tiền điện tử. Trước hết, nó dẫn đến thất thoát tài sản khổng lồ. Ví dụ, vụ rug pull của dự án Squid Game vào năm 2021 đã khiến hàng trăm nhà đầu tư mất tiền chỉ trong vài phút, với kẻ lừa đảo bỏ túi 3,4 triệu USD. Những sự kiện như vậy khiến người tham gia mất niềm tin và khó có thể lấy lại số vốn đã đầu tư.

Thứ hai, rug pull có thể khiến các dự án hợp pháp gặp khó khăn trong việc khôi phục niềm tin từ cộng đồng. Khi một dự án bị rug pull, nhà đầu tư thường không được bồi thường, và đội ngũ phát triển có thể không đủ nguồn lực để tiếp tục vận hành. Trong trường hợp xấu nhất, dự án buộc phải đóng cửa, kéo theo sự mất mát của cả nhà đầu tư lẫn các bên liên quan.

Ở góc độ vĩ mô, sự xuất hiện ngày càng nhiều của rug pull khiến thị trường crypto bị nhìn nhận như một “sân chơi” đầy rủi ro thay vì một ngành công nghệ đầy hứa hẹn. Theo thống kê từ Comparitech, từ năm 2021 đến nay, đã có hơn 662 vụ lừa đảo dạng rug pull trong lĩnh vực DeFi và NFT, gây thiệt hại lên đến 26 tỷ USD. Con số này cho thấy mức độ nghiêm trọng của vấn đề và đặt ra thách thức lớn cho việc đưa blockchain đến với đông đảo người dùng (mass adoption).

Thống kê tổn thất tiền điện tử năm 2024 

4. Các hình thức rug pull phổ biến

Để nhận biết và phòng tránh rug pull, việc hiểu rõ các hình thức lừa đảo phổ biến là điều cần thiết. Rug pull thường được chia thành hai loại chính: hard rug pull và soft rug pull, mỗi loại lại có những biến thể khác nhau.

4.1. Hard rug pull

Hard rug pull xảy ra khi các nhà phát triển cố ý cài mã độc (malicious code) vào hợp đồng thông minh ngay từ đầu. Hai hình thức phổ biến nhất của hard rug pull là “Liquidity Stealing” (đánh cắp thanh khoản) và “Limiting Selling Order” (giới hạn lệnh bán).

• Đánh cắp thanh khoản (Liquidity Stealing): Đây là cách thức mà đội ngũ dự án rút toàn bộ thanh khoản từ pool giao dịch sau khi đã đẩy giá token lên cao. Họ thường ghép token của mình với các tài sản lớn như ETH hoặc BNB, chờ nhà đầu tư mua vào, sau đó rút sạch tiền, khiến token còn lại mất giá trị.
• Giới hạn lệnh bán (Limiting Selling Order): Trong trường hợp này, hợp đồng thông minh được lập trình để chỉ cho phép đội ngũ phát triển bán token, trong khi nhà đầu tư không thể thực hiện lệnh bán. Một ví dụ điển hình là dự án Squid Game, lấy cảm hứng từ bộ phim cùng tên. Token SQUID từng tăng giá 23 triệu % trong một tuần, đạt đỉnh 2.632 USD, nhưng sau đó lao dốc về gần 0 chỉ trong vài phút, khiến nhà đầu tư mất trắng. Kẻ lừa đảo thu về 3,4 triệu USD từ vụ việc này.

Các hình thức rug pull phổ biến

4.2. Soft rug pull

Soft rug pull tinh vi hơn, khi đội ngũ dự án không sử dụng mã độc mà thay vào đó thực hiện hành vi “bán tháo” (dumping). Họ đẩy giá token lên cao bằng các chiến dịch quảng bá, sau đó bán toàn bộ lượng token họ nắm giữ để thu lợi nhuận. Hành động này khiến giá giảm mạnh, để lại những nhà đầu tư mua ở đỉnh chịu tổn thất lớn.

5. Dấu hiệu nhận biết rug pull

Việc nhận diện một dự án có nguy cơ rug pull không phải lúc nào cũng dễ dàng, đặc biệt khi các kẻ lừa đảo ngày càng sử dụng những thủ đoạn tinh vi. Tuy nhiên, vẫn có một số dấu hiệu mà nhà đầu tư có thể lưu ý:

• Website và kênh thông tin sơ sài: Các dự án như Squid Game có website đơn giản, thiếu thông tin đội ngũ và lộ trình phát triển rõ ràng, đánh vào sự cả tin của người mới.
• Không có kiểm tra bảo mật (audit): AnubisDAO từng bị cộng đồng cảnh báo vì không được kiểm tra bởi các đơn vị uy tín như CertiK, nhưng nhiều người vẫn bỏ qua dấu hiệu này.
• Giá tăng đột biến, ít ví nắm giữ: Trong trường hợp Squid Game, 99% token tập trung trong tay top 3 ví, cho thấy nguy cơ thao túng giá cực cao.
• Phân bổ token bất cân xứng: Nếu đội ngũ giữ phần lớn token ngay từ đầu, như nghi vấn trong SafeMoon, khả năng họ rút lui là điều dễ xảy ra.
• Không khóa thanh khoản: Các dự án uy tín thường khóa thanh khoản trong vài năm. Squid Game và AnubisDAO không làm điều này, tạo điều kiện cho việc rút tiền đột ngột.

6. Cách phòng tránh rug pull

Thị trường DeFi hiện nay vẫn còn nhiều kẽ hở, tạo điều kiện cho rug pull phát triển. Theo Kim Grauer từ Chainalysis, việc dễ dàng tạo token và niêm yết trên sàn phi tập trung (DEX) là một trong những nguyên nhân chính. Vậy làm thế nào để bảo vệ bản thân?

• Kiểm tra audit: Hãy xem dự án có được kiểm tra bảo mật bởi các đơn vị uy tín hay không.
• Đầu tư cẩn trọng: Chỉ nên dùng số tiền bạn có thể chấp nhận mất khi tham gia các dự án mới.
• Nghiên cứu kỹ lưỡng: Tìm hiểu về đội ngũ, backer, tokenomics và lịch phát hành token của dự án.
• Ưu tiên sàn uy tín: Các dự án huy động vốn qua IEO (sàn tập trung như Binance) thường an toàn hơn IDO (sàn DEX) hay ICO.
• Phân bổ danh mục: Không nên “all-in” vào một dự án. Hãy chia nhỏ vốn và quản lý rủi ro.

Kết luận

Rug pull là gì? Đó là một mối đe dọa lớn trong thị trường crypto, nơi lòng tham và sự thiếu hiểu biết có thể khiến nhà đầu tư mất trắng. Bằng cách nắm rõ cách thức hoạt động, nhận diện dấu hiệu và áp dụng các biện pháp phòng tránh, bạn có thể giảm thiểu rủi ro khi tham gia vào thế giới tiền điện tử. Hãy luôn cẩn trọng, nghiên cứu kỹ lưỡng và đặt sự an toàn của tài sản lên hàng đầu.

[+++]

Lưu ý: Bài viết chỉ cung cấp góc nhìn và không phải là lời khuyên đầu tư.

Đọc các Sách chính thống về Blockchain, Bitcoin, Crypto

Để nhận ưu đãi giảm phí giao dịch, đăng ký tài khoản tại các sàn giao dịch sau:

• Binance
• Bybit

👉 Nếu bạn cần Dịch vụ quảng cáo crypto, liên hệ Click Digital ngay. 🤗

Cảm ơn bạn đã đọc. Chúc bạn đầu tư thành công. 🤗

Giới thiệu token Saigon (SGN):

• Đầu tư vào các công ty quảng cáo blockchain hàng đầu bằng cách MUA token Saigon (SGN) trên Pancakeswap: https://t.co/KJbk71cFe8/ (đừng lo lắng về tính thanh khoản, hãy trở thành nhà đầu tư sớm)
• Được hỗ trợ bởi Công ty Click Digital
• Nâng cao kiến thức về blockchain và crypto
• Lợi nhuận sẽ dùng để mua lại SGN hoặc đốt bớt nguồn cung SGN để đẩy giá SGN tăng.
• Địa chỉ token trên mạng BSC: 0xa29c5da6673fd66e96065f44da94e351a3e2af65
• Twitter X: https://twitter.com/SaigonSGN135/
• Staking SGN: http://135web.net/

• If you’d like to invest in top blockchain advertising companies, just BUY Saigon token (SGN) on Pancakeswap: https://t.co/KJbk71cFe8/ (do not worry about low liquidity, be the early investor)
• Backed by Click Digital Company
• Enhancing blockchain and crypto knowledge
• The profits will be used to repurchase SGN or burn a portion of the SGN supply to drive up the SGN price.
• BSC address: 0xa29c5da6673fd66e96065f44da94e351a3e2af65
• Twitter X: https://twitter.com/SaigonSGN135/
• Staking SGN: http://135web.net/