Bitcoin Trilemma là gì?

Bitcoin, đồng tiền mã hoá tiên phong, đã làm dấy lên làn sóng cách mạng trong lĩnh vực tài chính và công nghệ. Tuy nhiên, ẩn sâu bên trong những lời ca ngợi về tính phi tập trung và bảo mật, Bitcoin phải đối mặt với một thách thức cơ bản được gọi là “trilemma” – một bài toán nan giải mà các nhà phát triển phải đối mặt khi cố gắng đạt được sự bảo mật, phi tập trung và khả năng mở rộng trong một blockchain. 

Nguồn: OKX

1. Phi tập trung:

Tính phi tập trung là một nguyên tắc cốt lõi của công nghệ blockchain, đảm bảo không có cá nhân hay tổ chức nào nắm quyền kiểm soát tuyệt đối. Mỗi node trong mạng đều lưu trữ một bản sao sổ cái, cho phép xác minh giao dịch một cách minh bạch và độc lập. Nhờ đó, blockchain có khả năng chống lại các cuộc tấn công và gian lận, đồng thời mang lại sự minh bạch cho mọi hoạt động trên mạng.

Bitcoin và Ethereum là hai ví dụ điển hình cho blockchain phi tập trung, nơi mọi người đều có thể tham gia và xác minh giao dịch. Tuy nhiên, việc đạt được sự phi tập trung hoàn toàn cũng có những hạn chế. Tốc độ xử lý giao dịch có thể chậm hơn và tiêu tốn nhiều năng lượng hơn do cần sự đồng thuận từ nhiều nút trong mạng.

2. Khả năng mở rộng:

Khả năng mở rộng đề cập đến mục tiêu xây dựng một blockchain có thể hỗ trợ ngày càng nhiều giao dịch mỗi giây. Quy mô này là bắt buộc nếu công nghệ blockchain phục vụ một xã hội rộng lớn hơn và có thể là hàng tỷ người dùng. Nếu một blockchain có khả năng mở rộng, nó có thể xử lý hàng nghìn giao dịch mỗi giây (TPS) và chịu được các bài kiểm tra căng thẳng (stress test) mà không bị tắc nghẽn mạng.

3. Bảo mật:

Bảo mật là yếu tố then chốt trong công nghệ blockchain, đảm bảo tính toàn vẹn và độ tin cậy của mạng lưới. Thông qua các công cụ như mã hóa, mật mã khóa công khai và thuật toán đồng thuận, blockchain ngăn chặn truy cập trái phép và các hoạt động gian lận. Điều này cho phép mọi giao dịch được ghi lại một cách minh bạch và không thể thay đổi, tạo dựng niềm tin cho người dùng.

Tuy nhiên, bảo mật blockchain không phải là tuyệt đối. Các mối đe dọa như tấn công 51% hay các lỗ hổng bảo mật tiềm ẩn vẫn là những thách thức cần được giải quyết. Việc liên tục nghiên cứu và phát triển các giải pháp bảo mật mới là chìa khóa để đảm bảo sự phát triển bền vững của công nghệ blockchain.

Thoạt nhìn, có vẻ hầu hết blockchain sở hữu cả ba phẩm chất này, tuy nhiên nếu đi sâu vào từng loại tiền mã hoá, có thể thấy phần lớn chúng chỉ sở hữu 2/3 đặc điểm. Ngay cả Bitcoin đã lựa chọn ưu tiên phi tập trung và bảo mật, chấp nhận hy sinh khả năng mở rộng. Điều này tạo nên một hệ thống vững chắc, an toàn nhưng chưa thực sự đáp ứng được nhu cầu thanh toán hàng ngày.

Nhiều dự án blockchain mới đang nỗ lực giải quyết trilemma bằng cách áp dụng các giải pháp công nghệ khác nhau như sharding , layer 2 và các cơ chế đồng thuận mới. Tuy nhiên, vẫn chưa có giải pháp hoàn hảo, và cuộc đua tìm kiếm sự cân bằng tối ưu giữa ba yếu tố của trilemma vẫn tiếp diễn.

Tương lai của Bitcoin và các loại tiền mã hoá khác phụ thuộc vào khả năng vượt qua trilemma. Việc giải quyết bài toán nan giải này sẽ mở ra cánh cửa cho việc áp dụng rộng rãi và hiện thực hóa tiềm năng của công nghệ blockchain trong việc cách mạng hóa hệ thống tài chính toàn cầu.

EigenLayer vừa công bố 6 dự án AVS đầu tiên phát triển trên giao thức restaking này sau khi triển khai mainnet lên Ethereum.

EigenLayer đã công bố 6 dự án AVS đầu tiên. EigenLayer là dự án đầu tiên giới thiệu khái niệm Restaking đến thị trường, giúp giải phóng tính thanh khoản của ETH Staking và tăng cường bảo mật cho các dự án nhờ mạng lưới Validator của Ethereum.  Các Validator trên mạng lưới Ethereum có thể đăng ký trở thành Validator của EigenLayer. Một công đôi việc, các validator vừa có thể vận hành nền tảng Ethereum và vừa tham gia vận hành các AVS trên EigenLayer để kiếm thêm thu nhập.

AVS (Actively Validated Services) ra đời để vận hành và cung cấp tính bảo mật cho các chain Layer 1, Layer 2, Bridge, Oracle hay bất kỳ dApp nào có nhu cầu. Các AVS có thể chọn cung cấp dịch vụ bảo mật cho một hoặc nhiều bên cùng lúc dựa trên lợi ích nhận được.

Restaked rollups là giải pháp được thiết kế nhằm nâng cao khả năng xác minh phi tập trung, cải thiện finality nhanh hơn với thứ tự tập trung cho các nền tảng rollups hiện có. Rollups là công nghệ mở rộng layer 2 nhằm giải quyết vấn đề về khả năng mở rộng của blockchain bằng cách xử lý các giao dịch của người dùng ngoài chuỗi (off-chain). Sau đó, rollups tập hợp các giao dịch lại và gửi chúng lên blockchain chính để xác thực.

6 dự án AVS đầu tiên được ra mắt trên EigenLayer gồm: dự án restaked rollups AltLayer MACH, bộ đồng xử lý Brevis, giao thức oracle gốc Ethereum eoracle, nhà phát triển LAGRANGE, DePIN layer Witness Chain và giải pháp restaked rollups Xterio.

AltLayer

Giải pháp Restaked rollups AVS kết hợp công nghệ MACH của AltLayer cho phép các rollups được xây dựng bằng bộ công cụ lập trình của nền tảng này để đạt được tốc độ chốt xác thực nhanh chóng (fast finality) thông qua tốc độ xác nhận khối cực nhanh (dưới 10 giây) dưới sự hỗ trợ của EigenLayer stake, cải thiện đáng kể hiệu suất UX của rollups.

Mới đây, dự án AltLayer đã ra mắt tính năng staking đồng native token là ALT, đồng thời khởi động bước đầu tiên của MACH Alpha cũng như dịch vụ fast finality dành cho các Layer-2 rollups.

MACH là một fast finality được phát triển dành cho rollups và AVS giúp người dùng có thể dễ dàng restake ETH hoặc LSTs với bất kỳ operator nào. Sau đó, tài sản tài chính thế chấp sẽ được ủy quyền nhằm đảm bảo MACH được sử dụng với mục đích chứng thực tính hợp lệ của rollups cũng như tăng cường bảo mật mạng lưới.

Khác với Ethereum – chỉ mất khoảng 12 phút để hoàn tất các giao dịch, hay các trình thứ tự rollups cần xác nhận trước mà thiếu hỗ trợ thanh khoản (economic backing), MACH được xây dựng như một overlay của nền tảng để xác nhận trước nhanh chóng hơn với khoản hỗ trợ thanh khoản thông qua restaking.

Người dùng, dApp, các dịch vụ như sàn giao dịch, cầu nối, trình duyệt explorer,… có thể tận dụng các dịch vụ sẵn có của MACH thông qua điểm cuối RPC để xác định một khối rollups nhất địch nào là cuối cùng. 

Brevis

Bộ đồng xử lý zk và nền kinh tế crypto AVS Brevis cho phép các hợp đồng thông minh của dApp truy cập và sử dụng toàn bộ dữ liệu lịch sử on-chain zk, giảm thiểu đáng kể chi phí bảo mật nền kinh tế crypto của EigenLayer.

Oracle

Giao thức oracle gốc của Ethereum có tên eoracle cung cấp nền tảng AVS trao quyền cho các ứng dụng phi tập trung với kết nối an toàn, tiết kiệm và được lập trình tới bất kỳ dữ liệu và tính toán ngoài chuỗi nào thông qua các staker và operator của EigenLayer.

LAGRANGE

LAGRANGE ra mắt công nghệ zero-knowlege proof AVS đầu tiên trên EigenLayer Mainnet. LAGRANGE cung cấp chức năng light client, được chứng thực bởi staker và các node trên EigenLayer, tạo điều kiện liên lạc nhanh chóng và an toàn hơn giữa các optimistic rollups và các mạng blokchain khác. Light client là một phần mềm hoặc ứng dụng giúp người dùng tương tác với blockchain mà không cần lưu trữ toàn bộ dữ liệu trên đó. 

Witness Chain

Sản phẩm đầu tiên của layer DePIN phối hợp với Witness Chain là Watchtowers, sử dụng Proof-of-Diligence (PoD) để khuyến khích tương thích, tiết kiệm và an toàn nhằm đảm bảo Watchtowers đang hoạt động tốt với optimistic rollups.

Xterio

Bản MACH restaked rollups của Xterio khá tương tự với bản MACH của AltLayer, khi đều cung cấp một fast finality AVS. Tuy nhiên, bản MACH của Xterio lại phục vụ cho rollups của mạng đó là một phiên bản gaming OP Stack rollups. Do vậy, Xterio MACH được coi là phiên bản ứng dụng rollups đầu tiên trong bối cảnh phát triển các app rollups.

Xterio là nhà phát hành và nền tảng trò chơi Web3 hàng đầu với năm trò chơi AAA và hơn 45 đối tác gaming lớn nhỏ. Xterio đã tích lũy một cộng đồng gaming với hơn 2 triệu người dùng toàn cầu và phát triển trở thành NFT launchpad thành công nhất. 

Xterio MACH sẽ cho phép các nhà phát triển trò chơi xây dựng trên blockchain Xterio, giúp nâng cao lối chơi mà không cần chờ giao dịch hoàn tất trên Ethereum. Điều này mang lại trải nghiệm chơi game tốt hơn và cho phép các nhà phát triển game thử nghiệm các loại hình gaming hoàn toàn mới trên blockchain.

[Lưu ý]: