Công nghệ Zero Knowledge (ZK) trong blockchain là gì?

ZK được xem là tiến bộ công nghệ vượt bậc trong năm 2023, giúp giải quyết bài toán “minh bạch quá đà” của các mạng blockchain công khai.

Tính minh bạch là nguyên tắc cơ bản của các blockchain công cộng (public blockchain) trong việc xây dựng tất cả các chức năng, đặc biệt là tài chính phi tập trung. Sự minh bạch được coi là dấu hiệu tích cực cho thấy một hệ thống tiền tệ mới công bằng hơn đang hình thành.

Tuy nhiên, quá minh bạch có thể ảnh hưởng đến quyền riêng tư và chất lượng trải nghiệm của người dùng và điều đó không chỉ đúng trong lĩnh vực dịch vụ tài chính mà trong nhiều lĩnh vực khác.

Để giải quyết bài toán này, một công nghệ mới mẻ đã được thúc đẩy ra đời là Zero-knowledge (ZK) hay còn gọi ‘Bằng chứng không kiến thức’ giúp blockchain có thể xác minh thông tin đáng tin cậy mà vẫn đồng thời đảm bảo quyền riêng tư, không để lộ thông tin giao dịch của người dùng.

Nhờ tính năng vượt trội này, bất chấp sự phức tạp trong việc thiết kế và vận hành, công nghệ ZK đã được sử dụng rộng rãi trên nhiều nền tảng trong năm 2023 vừa qua. Đây có thể được xem là tiến bộ đáng ghi nhận đối với lĩnh vực tiền mã hoá nói chung và nghiên cứu mật mã nói riêng.

Công nghệ Zero Knowledge (ZK) là gì?

ZK là một giao thức cho phép người dùng hoặc người xác minh (prover) chứng minh cho bên xác minh (verifier) rằng, người dùng sở hữu thông tin đó hay biết một thông tin nào đó, nhưng họ không cần tiết lộ bất kì thông tin nhạy cảm hay bí mật nào cho bên xác minh.

ZK được phân làm hai loại cơ bản là Tương tác (Interactive) và Không tương tác (Non-interactive).

Interactive sẽ cần có sự tương tác trực tiếp giữa người dùng và bên xác minh, còn Non-interactive thì sẽ không cần sự tương tác trực tiếp này.

ZK hoạt động hoàn toàn dựa trên xác suất thống kê, cho nên cả interactive và non-interactive đều có một điểm chung là việc xác minh bằng chứng sẽ được lặp đi lặp lại cho đến khi nào bên xác minh đánh giá rằng xác suất bên người dùng nói dối gần như là bằng không, thì sẽ ngừng việc xác nhận.

Ví dụ như, A là Prover và B là Verifier. A nói rằng A đang giữ mật khẩu tài khoản Facebook của B và yêu cầu B đổi mật khẩu vì mật khẩu của B đã bị lộ. Nhưng B không tin đó là sự thật. Để chứng minh, A đã đăng nhập vào tài khoản Facebook của B và đăng một status để chứng minh.

Tuy nhiên, B vẫn không tin. Do vậy, A tiếp tục đăng thêm status thứ hai, thứ ba, thứ tư để chứng minh rằng A đang biết mật khẩu tài khoản Facebook của B. Bằng cách này, A đã không làm lộ mật khẩu của B, nhưng vẫn chứng minh được cho B biết rằng là A đã biết mật khẩu của B.

Các ứng dụng phổ biến của ZK

Bên cạnh ứng dụng vào các tác vụ bảo đảm quyền riêng tư, ZK đang trở thành một công nghệ quan trọng để xây dựng lớp 2 (ZK-rollup layer-2s) nhằm mở rộng khả năng xử lý giao dịch của mạng Ethereum, hệ sinh thái hợp đồng thông minh lớp 1 đa dạng và thịnh vượng bậc nhất hiện nay.

Thay vì xử lý giao dịch trực tiếp hàng ngàn giao dịch trên Ethereum (dẫn đến quá tải mạng lưới và đẩy phí giao dịch lên cao), các blockchain lớp 2 gom hàng trăm giao dịch đưa ra ngoài chuỗi để xác minh và xử lý.

Sau đó, hệ thống này sẽ sử dụng công nghệ ZK để cung cấp một bằng chứng (proof) về tính đúng đắn của các giao dịch ngoài chuỗi. Bằng chứng đó được gửi lên mạng Ethereum để bất kỳ ai cũng có thể kiểm tra sự hợp lệ của các giao dịch được đóng gói trong nó, do đó giao dịch ngoài chuỗi vẫn an toàn gần tương tự như trên chuỗi.

Nhờ vậy, mạng lưới Ethereum được giảm tải,phí giao dịch giảm, trong khi năng lực xử lý tổng thể được tăng lên gấp nhiều lần nhờ các lớp 2.

Tìm hiểu tiếp về ưu nhược điểm của công nghệ Zero Knowledge (ZK).

Lời kết

Công nghệ Zero Knowledge / ZK-rollup layer-2s hiện đang phổ biến và được coi là giải pháp quan trọng nhất để tăng cường khả năng xử lý giao dịch của Ethereum với phí rẻ, đồng thời vẫn đảm bảo tính an toàn và quyền riêng tư của người dùng như tính năng vốn có của nó.

Lưu ý: Bài viết chỉ cung cấp góc nhìn và không phải là lời khuyên đầu tư.

• Nếu bạn cần Công ty tiếp thị Crypto, liên hệ Click Digital ngay.

Giới thiệu token Saigon (SGN):

• Đầu tư vào các công ty quảng cáo blockchain hàng đầu bằng cách MUA token Saigon (SGN) trên Pancakeswap: https://t.co/KJbk71cFe8 (đừng lo lắng về tính thanh khoản, hãy trở thành nhà đầu tư sớm)
• Được hỗ trợ bởi Công ty Click Digital
• Nâng cao kiến thức về blockchain và crypto
• Lợi nhuận sẽ dùng để mua lại SGN hoặc đốt bớt nguồn cung SGN để đẩy giá SGN tăng.
• Địa chỉ token trên mạng BSC: 0xa29c5da6673fd66e96065f44da94e351a3e2af65
• Twitter: https://twitter.com/SaigonSGN135
• Staking SGN: http://135web.net

• If you’d like to invest in top blockchain advertising companies, just BUY Saigon token (SGN) on Pancakeswap: https://t.co/KJbk71cFe8 (do not worry about low liquidity, be the early investor)
• Backed by Click Digital Company
• Enhancing blockchain and crypto knowledge
• The profits will be used to repurchase SGN or burn a portion of the SGN supply to drive up the SGN price.
• BSC address: 0xa29c5da6673fd66e96065f44da94e351a3e2af65
• Twitter: https://twitter.com/SaigonSGN135
• Staking SGN: http://135web.net