Các giai đoạn phát triển của roll-up (độ trưởng thành của blockchain layer 2)

Trong bối cảnh công nghệ blockchain ngày càng phát triển, roll-up đã nổi lên như một giải pháp đầy hứa hẹn để mở rộng quy mô Ethereum. Khi còn trong giai đoạn phát triển, các dự án này thường bao gồm một giai đoạn kiểm soát centralized, thường được gọi là “training wheel” (dịch thô: bánh xe đào tạo), cho phép cập nhật hệ thống và sửa lỗi trong môi trường được kiểm soát.

1. Các giai đoạn training wheel

Các training wheel kiểm soát centralized này cần thiết trong giai đoạn đầu, xong sẽ bị loại bỏ sau khi hoàn thành nhiệm vụ, để các roll-up (tức blockchain layer 2) có thể quay trở lại hiện trạng kế thừa đầy đủ các đặc tính bảo mật ban đầu của base layer (lớp cơ sở, tức blockchain layer 1).

Dựa theo các cột mốc được đề xuất bởi Vitalik, chúng ta sẽ phân loại sự phát triển (độ trưởng thành) của roll-up thành ba giai đoạn riêng biệt, căn cứ trên sự phụ thuộc của chúng vào các training wheel:

• Giai đoạn 0 – Training wheel đầy đủ: Ở giai đoạn này, roll-up được vận hành bởi các nhà điều hành. Tuy nhiên, vẫn có một phần mềm có sẵn nguồn cho phép xây dựng lại trạng thái từ dữ liệu được đăng trên layer 1, được sử dụng để so sánh các gốc trạng thái với các trạng thái được đề xuất.
• Giai đoạn 1 – Training wheel có giới hạn: Trong giai đoạn này, roll-up chuyển dần sang giai đoạn được vận hành bởi hợp đồng thông minh. Tuy nhiên, Security Council (Hội đồng Bảo an) có thể vẫn hoạt động để giải quyết các lỗi tiềm ẩn. Giai đoạn này được đặc trưng bởi việc triển khai một hệ thống bằng chứng đầy đủ chức năng, phân cấp việc gửi bằng chứng gian lận và cung cấp cho người dùng lối thoát tài sản tự động (escape hatch) mà không cần sự phối hợp của nhà điều hành. Security Council, bao gồm nhiều thành viên tham gia khác nhau, cung cấp một mạng lưới an toàn, nhưng quyền lực của nó cũng tiềm ẩn nguy cơ.
• Giai đoạn 2 – Không có Training wheel: Đây là giai đoạn cuối cùng trong đó roll-up được quản lý hoàn toàn bởi các hợp đồng thông minh. Tại thời điểm này, hệ thống chống gian lận không được phép và người dùng có nhiều thời gian để thoát tài sản trong các trường hợp ngoài ý muốn. Vai trò của Security Council bị giới hạn nghiêm ngặt trong việc giải quyết các lỗi hợp lý và người dùng được bảo vệ khỏi các cuộc tấn công đến từ việc quản trị centralized.

Trên L2Beat cũng gọi các giai đoạn này là:

• None: Not a rollup, không phải là roll-up
• Stage 0: Under construction, roll-up đang được thiết kế
• Stage 1: Limited security, bảo mật còn hạn chế
• Stage 2: Fully-secured by Ethereum, vận hành tự động hoàn toàn bởi hợp đồng thông minh trên Ethereum

2. Yêu cầu của từng giai đoạn (từng mức độ trưởng thành) của roll-up

Đoạn này Click Digital dịch thô.

Chúng ta sẽ đi sâu vào các yêu cầu và điều kiện cụ thể đặc trưng cho từng giai đoạn, cung cấp các tiêu chí chi tiết để hướng dẫn quá trình roll-up đi từ Giai đoạn 0 đến Giai đoạn 2.

Yêu cầu của giai đoạn 0

Dự án có tự gọi mình là một roll-up không?
Để được coi là một roll-up, dự án phải tự xác định như vậy. Yêu cầu này rất đơn giản và giúp phân biệt các bản tổng hợp với giải pháp mở rộng quy mô khác, chẳng hạn như Chuỗi lạc quan, Xác thực hoặc các loại cầu nối khác.

Gốc trạng thái L2 có được đăng trên L1 không?
Đăng gốc trạng thái trên L1 là đặc điểm chính của các roll-up cho phép rút tiền. Nếu một roll-up không đăng các gốc trạng thái trên L1 thì nó sẽ thiếu thành phần cơ bản của một roll-up bắc cầu.

Dự án có cung cấp Tính khả dụng của Dữ liệu (DA) trên L1 hay không
Việc đảm bảo tính khả dụng của dữ liệu trên L1 là điều cần thiết để đảm bảo tính bảo mật và độ tin cậy của roll-up. Điều này có nghĩa là tất cả dữ liệu cần thiết để xây dựng lại trạng thái L2 phải có sẵn trên L1, nâng cao tính minh bạch và khả năng kiểm tra của hệ thống.

Phần mềm có khả năng tái tạo lại nguồn trạng thái của roll-up có sẵn không?
Cần có sẵn phần mềm nút cuộn có khả năng xây dựng lại trạng thái L2 từ dữ liệu L1, góp phần đáng kể vào tính minh bạch và tin cậy. Điều này cho phép mọi người xem xét, kiểm tra và chạy phần mềm, cho phép người dùng và người quan sát bên ngoài xác thực độc lập các gốc trạng thái được đề xuất dựa trên dữ liệu được công bố.

Yêu cầu giai đoạn 1

Dự án có sử dụng hệ thống chứng minh phù hợp không?
Hệ thống chứng minh được sử dụng để đánh giá liệu trạng thái gốc được đề xuất có đúng hay không. Trong trường hợp hệ thống chống gian lận, nó cho phép loại bỏ các bằng chứng không hợp lệ. Đối với các bản zk-rollup, hệ thống chứng minh bắt buộc phải chấp nhận gốc trạng thái được đề xuất. Nếu các khác biệt trạng thái được sử dụng để đảm bảo tính sẵn có của dữ liệu thì hệ thống chứng minh cũng phải đảm bảo rằng tất cả các thay đổi trạng thái đều được bao gồm trong khác biệt.

Có ít nhất 5 tác nhân bên ngoài có thể gửi bằng chứng gian lận không?
Hệ thống chống gian lận yêu cầu ít nhất một tác nhân trung thực xác minh tính chính xác của nguồn gốc tiểu bang được đề xuất và có khả năng tranh chấp chúng. Đối với Giai đoạn 2, hệ thống bằng chứng phải được mở cho tất cả người tham gia, nhưng đối với Giai đoạn 1, chúng tôi cho phép danh sách cho phép. Hệ thống chống gian lận phải cho phép tối thiểu 5 tác nhân bên ngoài thực hiện nhiệm vụ này.

Người dùng có thể thoát ra mà không có sự phối hợp của người vận hành không?
Hệ thống phải được thiết kế sao cho việc rút tiền của người dùng không thể bị chặn bởi các nhà điều hành roll-up. Roll-up phải triển khai các cơ chế cho phép người dùng thoát độc lập, đảm bảo họ luôn có thể truy cập và kiểm soát tài sản của mình.

Người dùng có ít nhất 7 ngày để thoát trong trường hợp nâng cấp không mong muốn (không bao gồm Hội đồng Bảo mật và quản trị) không?
Yêu cầu này được thiết kế để bảo vệ người dùng trong trường hợp có những thay đổi quan trọng đối với hệ thống, chẳng hạn như nâng cấp hoặc sửa đổi mà họ không đồng ý. Thời gian thoát tối thiểu là 7 ngày giúp người dùng có đủ thời gian để rút tài sản và thoát khỏi hệ thống nếu họ chọn. Ở giai đoạn này, Hội đồng Bảo an và hệ thống quản trị được phép hành động nhanh chóng hơn. Lưu ý rằng chỉ độ trễ nâng cấp 7 ngày có thể là không đủ: nếu có bất kỳ độ trễ nào để rút tiền (ví dụ: độ trễ buộc giao dịch trong trường hợp nhà điều hành kiểm duyệt), thì thời gian thoát sẽ bị trừ.

Hội đồng Bảo an có được thành lập đúng cách không?
Hội đồng Bảo an hoạt động như một cơ quan bảo vệ trong hệ thống, sẵn sàng can thiệp trong trường hợp có lỗi hoặc sự cố với hệ thống kiểm chứng. Nó phải hoạt động thông qua thiết lập nhiều chữ ký bao gồm ít nhất 8 người tham gia và yêu cầu ngưỡng đồng thuận 50%. Hơn nữa, ít nhất một nửa số người tham gia phải ở bên ngoài tổ chức đang triển khai roll-up, với yêu cầu tối thiểu là hai người bên ngoài để có được sự đồng thuận. Thiết lập này đảm bảo sự đa dạng về quan điểm và giảm thiểu rủi ro của bất kỳ bên nào gây ảnh hưởng quá mức. Vì mục đích minh bạch và trách nhiệm giải trình, danh tính (hoặc bút danh) của những người tham gia hội đồng cũng phải được công khai.

Yêu cầu giai đoạn 2

Hệ thống chống gian lận có được phép không?
Trong giai đoạn này, hệ thống chống gian lận phải được phân cấp hoàn toàn và mở cửa cho tất cả mọi người. Điều này có nghĩa là bất kỳ ai, không chỉ một nhóm người trong danh sách cho phép, đều có thể gửi bằng chứng gian lận. Đây là yêu cầu quan trọng để đảm bảo rằng hệ thống không bị kiểm soát bởi một nhóm thực thể hạn chế mà thay vào đó phải chịu sự giám sát chung của toàn bộ cộng đồng.

Người dùng có ít nhất 30 ngày để thoát trong trường hợp nâng cấp không mong muốn không?
Người dùng phải có ít nhất 30 ngày để thoát khỏi hệ thống trong trường hợp nâng cấp không mong muốn, bao gồm cả các nâng cấp do DAO khởi xướng. Khung thời gian rộng rãi này cho phép người dùng phản ứng với những thay đổi quan trọng trong hệ thống mà họ có thể không đồng ý và rút tài sản của mình nếu cần. Một ngoại lệ mà chúng tôi đưa ra là do sự tồn tại của hệ thống phát hiện lỗi trên chuỗi (ví dụ: hai bằng chứng zk mâu thuẫn hợp lệ) cho phép nâng cấp ngay lập tức đối với các lỗi được phát hiện.

Hội đồng Bảo an có bị hạn chế hành động chỉ do phát hiện sai sót trên dây chuyền không?
Trong giai đoạn cuối cùng của quá trình phát triển roll-up, quyền lực của Hội đồng Bảo an sẽ bị hạn chế rất nhiều. Nó chỉ có thể can thiệp trong trường hợp có sai sót về tính đúng đắn có thể xử lý được, đó là những sai sót nghiêm trọng trong hệ thống có thể gây ra tác hại đáng kể nếu không được giải quyết. Bằng cách hạn chế hành động của hội đồng đối với những loại lỗi này, hệ thống trở nên phi tập trung hơn và niềm tin đặt vào Hội đồng Bảo an bị giảm sút. Điều này đưa roll-up đi xa hơn tới lý tưởng giảm thiểu độ tin cậy, trong đó bản thân mã là cơ quan có thẩm quyền cao nhất. Một ví dụ về tính năng này có trong các hợp đồng Polygon zkEVM, trong đó quá trình roll-up sẽ chuyển sang “Chế độ khẩn cấp” nếu có thể gửi hai bằng chứng hợp lệ khác nhau bằng cùng một đợt.

Kết: Hi vọng bài viết trên sẽ cho bạn nhìn thấy được từng mức độ trưởng thành của mỗi roll-up và đóng vai trò là động lực khuyến khích các dự án tập trung vào các biện pháp bảo mật cụ thể trong lộ trình của họ.

Vietnam Pham – Click Digital

• Đầu tư vào các công ty quảng cáo blockchain hàng đầu bằng cách MUA token Saigon (SGN) trên Pancakeswap: https://t.co/KJbk71cFe8 (đừng lo lắng về tính thanh khoản, hãy trở thành nhà đầu tư sớm)
• Được hỗ trợ bởi Công ty Click Digital
• Nâng cao kiến thức về blockchain và crypto
• Lợi nhuận sẽ dùng để mua lại SGN hoặc đốt bớt nguồn cung SGN để đẩy giá SGN tăng.
• Địa chỉ token trên mạng BSC: 0xa29c5da6673fd66e96065f44da94e351a3e2af65
• Twitter: https://twitter.com/SaigonSGN135
• Staking SGN: http://135web.net

• If you’d like to invest in top blockchain advertising companies, just BUY Saigon token (SGN) on Pancakeswap: https://t.co/KJbk71cFe8 (do not worry about low liquidity, be the early investor)
• Backed by Click Digital Company
• Enhancing blockchain and crypto knowledge
• The profits will be used to repurchase SGN or burn a portion of the SGN supply to drive up the SGN price.
• BSC address: 0xa29c5da6673fd66e96065f44da94e351a3e2af65
• Twitter: https://twitter.com/SaigonSGN135
• Staking SGN: http://135web.net