Chỉ số phi tập trung của Edinburgh

Chỉ số phi tập trung Edinburgh (EDI) là một chỉ số được phát triển bởi nhà phát triển Cardano (ADA) và Đại học Edinburgh để đo lường mức độ phi tập trung của các loại tiền điện tử như Bitcoin và Ethereum.

Một trong 3 yếu tố quan trọng nhất của blockchain là tính phi tập trung, và chỉ số EDI này có thể giúp chúng ta đo lường được mức độ phi tập trung của một blockchain hoặc một dự án.

Chỉ số này có thể giúp chúng ta nhận biết như thế nào?

Ví dụ, so sánh độ phi tập trung của 2 dự án blockchain sau, mỗi dự án có 100 nodes xác thực, với thông tin bao gồm:

• Dự án 1: có 5 nodes hàng đầu xác minh chiếm 30% tổng số khối, và 50 nodes tiếp theo xác minh chiếm 60% tổng số khối.
• Dự án 2: có 5 nodes hàng đầu xác minh chiếm 20% tổng số khối, và 50 nodes tiếp theo xác minh chiếm 80% tổng số khối.

Đây là một câu hỏi khó, và nó có vẻ chủ quan. Cố gắng xếp hạng các dự án khác nhau từ một chỉ số tính phi tập trung đòi hỏi phải nghiên cứu chuyên sâu.

Đây chính là lý do tại sao Đại học Edinburgh quyết định tạo ra EDI. EDI tìm cách phân tích các tham số của mạng một cách công bằng và kỹ thuật, nhằm mang lại tính khách quan hơn.

Sự chỉ trích từ bên ngoài về tính phi tập trung

Có rất nhiều lời chỉ trích liên quan đến tính phi tập trung thực sự của web3. Một số chính phủ và tổ chức đã công bố các nghiên cứu cho thấy rằng có rất ít sự phân cấp thực sự trong các loại tiền điện tử phổ biến nhất.

Tuy nhiên, trong khi có nhiều cuộc thảo luận về chủ đề này, không có phép đo khách quan nào trở thành tiêu chuẩn trong cộng đồng.

Một trong những điểm nổi trội của Bitcoin so với các đồng tiền khác là tính phi tập trung, đạt được sự đồng thuận trong một hệ thống mà không cần một tác nhân tập trung.

Ban đầu, Bitcoin mang đến một giải pháp liên quan đến giao thức Proof of Work (PoW). Sau đó, các giao thức khác đã xuất hiện, chẳng hạn như Proof of Stake (PoS). Nhưng khúc mắc về tính phi tập trung thì vẫn chưa được giải quyết.

Rốt cuộc, như thế nào mới là phi tập trung thực sự? Mức độ nào có thể được coi là chấp nhận được? Những khía cạnh nào cần được xem xét?

Động lực tạo nên chỉ số EDI

Nếu hệ sinh thái tiền điện tử công nhận một chỉ số phi tập trung là có liên quan, thì điều này có thể đẩy nhanh việc áp dụng, đơn giản bằng cách làm cho khái niệm này trở nên minh bạch và hữu hình hơn.

Khi tạo luật và định nghĩa về tiền điện tử, các chính phủ có thể dựa vào chỉ số này thay vì diễn giải các định nghĩa trừu tượng một cách chủ quan. Khi đánh giá mức độ vững chắc của một dự án, người dùng, công ty và nhà đầu tư cũng có thể dựa vào chỉ số này.

Nhìn chung, nên có một chỉ số phi tập trung cụ thể.

Hiểu cách tạo Chỉ số phân quyền của Edinburgh
Nhiều thuộc tính kỹ thuật cần được xem xét, từ việc tạo giao dịch mạng đến xác thực các nút đầy đủ.

Ngoài ra, có thể xác định một dự án theo phân cấp ở cấp độ đồng thuận, ở cấp độ tập trung tiền tệ, ở cấp độ sử dụng hàng ngày, v.v.

Tính toán chính xác của EDI vẫn chưa được tiết lộ.

Theo Charles Hoskinson, ban đầu, chỉ số này sẽ đo lường mức độ phân cấp của Bitcoin, sau đó là Ethereum, Cardano và sau đó là các loại tiền điện tử khác.

Charles Hoskinson chỉ ra rằng anh ấy không biết giá trị mà Cardano sẽ nhận được. Bạn có thể kiểm tra nó trong đoạn trích này từ video dưới đây:

Phương pháp EDI – Tóm tắt

Để xác định các khía cạnh khác nhau của việc phi tập trung hóa tiền điện tử, phương pháp EDI bao gồm phân tích các lớp khác nhau, như thể hiện trong hình bên dưới.

Mỗi lớp đều có tầm quan trọng của nó. Ví dụ: tập trung hóa ở cấp độ đồng thuận (Concensus) mang lại rủi ro tấn công cho việc xác thực giao dịch. Tập trung hóa ở cấp độ Tokenomics mang đến rủi ro thao túng giá. Tập trung hóa ở cấp độ Mạng (Network) mang đến rủi ro lỗi hoặc kiểm duyệt thông qua cơ sở hạ tầng, v.v.

Trong tất cả các lớp này, điều quan trọng là phải hiểu được sự phi tập trung không chỉ liên quan đến số lượng tác nhân tham gia mà còn cả sự phân bổ địa lý (geography) và sự tham gia quản trị (governance).

Rõ ràng, mỗi lớp cũng có thể được chia thành nhiều danh mục con.

Đối với mỗi lớp chuỗi khối (và mỗi danh mục phụ), EDI sẽ:

• Xác định các mối nguy hiểm tập trung đối với các thuộc tính chuỗi khối có liên quan.
• Đo lường sự phân phối tài nguyên của từng lớp giữa các bên liên quan.

Kết hợp tất cả các phép đo vào một chỉ số duy nhất:

• Định lượng: một giá trị “tập trung hóa” cụ thể được gán cho từng dự án blockchain được phân tích.
• Định tính: mỗi dự án được phân tích đều nhận được “huy hiệu” vì đã hoàn thành các yêu cầu được xác định rõ ràng.

Lộ trình roadmap hiện tại

• Sản xuất phương pháp nghiên cứu để đánh giá tính phi tập trung của blockchain.
• Phát triển khuôn khổ để đo lường mức độ phi tập trung.
• Khái niệm hóa các mô hình đo lường cốt lõi.
• Thu thập dữ liệu của các sổ cái trong thế giới thực và áp dụng khuôn khổ cho chúng.
• Phát hành chỉ số phi tập trung Edinburgh (EDI).
• Cho phép mã nguồn mở và các đóng góp bên ngoài.
• Giao diện trực quan mô tả chỉ số phi tập trung của sổ cái trong thế giới thực.

Hi vọng nhóm nghiên cứu sẽ sớm đưa ra được mô hình đo lường và chỉ số đánh giá phi tập trung sớm cho cộng đồng.